شامانیزم

طبق باور شامانیستی دنیا از سه بخش آسمان، روی زمین و زیر زمین تشکیل شده است. در باور ترکان آلتای «دنیای روشنایی» یا عالم بالا یا همان آسمان را تانری اولگن و روحهای پاک مربوط به وی اداره می‌کنند. روی زمین و یا «دنیای میانه» در سیطره انسانهاست. دنیای زیر زمین یا «دنیای پست» را نیز تانری ارلیک و روحهای شر مرتبط با وی اداره می‌کنند. شامانهایی که با روحهای پاک در ارتباط بوده و اعمال نیک انجام میدهند را آغ شامان(شامان سفید) و آنهایی که با روحهای شر گفتگو کرده و در خدمت ارلیک هستند را قارا شامان(شامان سیاه) می‌نامند. دین ترکان قدیمی نیز شامانیزم بود. این شامانیزم مراحل ابتدایی شامانیزم در بین یاقوتها و آلتاییها را پشت سر نهاده و رشد یافته است. باورها و اعتقادات آنهایی که با شکار و کشاورزی اولیه در محیطی کوچک زندگی می‌کردند با ملتهایی که از دیوار چین تا بیزانس را در سلطه داشته و امپراطوریها بنا نهاده‌اند یکی نمانده است.